در دومين نشست از اولين روز همايش بين المللي «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بيت» در دانشکده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه فردوسي مشهد پژوهشگران به ارائه مقالات خود در اين زمينه پرداختند.

«يکي از آسيب هاي مهم نظام قضايي در کشور ما ناشي از عدم توجه لازم به تدوين و مراعات اخلاق کاربردي در امر قضا و دادرسي است»
در ابتداي اين نشست، که به رياست دکتر حميدرضا شريعتمداري و دکتر جهانگير مسعودي برگزار شد، محمد مهدي مقدادي، دانشيار و مدير گروه حقوق خصوصي دانشگاه مفيد به ارائه مقاله خود با عنوان «جايگاه اخلاق كاربردي در تأمين دادرسي عادلانه ازديدگاه فقه اهل بيت (ع) و آموزه هاي رضوي» پرداخت.

اين استاد دانشگاه با بيان اينکه عدالت قضايي و دادرسي عادلانه در زمره مهم ترين رسالت ها و با اولويت ترين برنامه هاي هر نظام حکومتي است و بي گمان دستگاه قضايي مهم ترين رکن و مؤثرترين نهاد در اين باره محسوب مي شود، بيان کرد: نهاد قضايي وظيفه حل و فصل اختلافات، رسيدگي و صدور حکم در مورد تظلمات و تعديات را بر عهده داشته و نيز مسؤول حسن اجراي قوانين، پشتيباني از حقوق فردي و اجتماعي و نيز تحقق عدالت قضايي است.

وي با اشاره به اينکه  متصديان امر قضا و کارگزاران امر دادرسي پيش از هر امري بايد به مراعات اصول و ارزش هاي اخلاقي حرفه اي خود پايبند باشند تا بتوانند در ايفاي مسئوليت خطير خود موفق و کارآمد عمل کنند، اظهار داشت: بر اساس آموزه هاي فقه شيعه؛ تراث غني و ارزشمند اهل بيت (عليهم السلام)، کارگزاران و مأموران امر قضا، مکلف به رعايت اصول اخلاقي مهمي شده اند که مي توان از آن به عنوان بايسته هاي اخلاق کاربردي ياد کرد.
وي افزود: اين بايسته هاي اخلاقي شامل مواردي مهمي چون؛ رعايت کرامت، صداقت، استقلال و بي طرفانه بودن و ارشاد مردم است.
دانشيار دانشگاه مفيد با بيان اينکه به رغم تلاش ها پيشرفت هاي صورت گرفته در نظام هاي مختلف، تاکنون نظير اين آموزه ها و اصول اخلاقي ارزشمند، در هيچ سندي با اين جامعيت و ظرافت نيامده است، افزود: از سوي ديگر، به لحاظ اينکه يکي از آسيب هاي مهم نظام قضايي در کشور ما ناشي از عدم توجه لازم به تدوين و مراعات اخلاق کاربردي در امر قضا و دادرسي است، در اين نوشتار ضمن تبيين ضرورت اين امر، موارد اخلاق کاربردي در تأمين دادرسي عادلانه بر اساس فقه اهل بيت (ع) و آموزه هاي رضوي و راهکارهاي تحقق آن بيان شده است.

عملکرد اخلاق محور امام با ساير زمامداران وقت مي تواند الگويي براي جهان بشري گردد
در ادامه دومين نشست از همايش بين المللي «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بيت»، استاديار گروه تاريخ و تمدن ملل اسلامي با اشاره به اينکه اخلاق مداري و رفتار انساني از مقوله هاي مهم فرهنگي و از دغدغه هاي امام رضا (ع) به شمار مي آمد، گفت: ايشان با نوع رفتارعدالت محور خود بار ديگر احترام به حقوق انساني و شهروندي را ياد آور شدند .
شهربانو دلبري، عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد، با ارائه مقاله خود با عنوان « جايگاه اخلاق مداري امام رضا(ع) در تعامل با اهل کتاب در مقايسه با زمامداران مقارن» به تاثير عملکرد اخلاقي حضرت رضا در ميان گروه هاي غير مسلمان اشاره و خاطر نشان کرد: عملکرد آن حضرت به تمايل گروه هاي غير مسلمان به اسلام انجاميد .
 وي با بيان اينکه «رعايت شئوونات اخلاقي از سوي نواده ي پيامبر اسلام در ناحيه اي بزرگ از استپهاي آسياي مرکزي و هند و چين و خراسان بزرگ مطمئنا بي تاثير نبود»، افزود: يافته هاي مقاله ي حاضر نشان دهنده ي آن است که با مقايسه ي تطبيقي و عملکرد اخلاق محور امام با ساير زمامداران وقت، آن حضرت بسيار به اصول دموکراسي و اعطاي انديشه ي آزاد که بسياري در جهان مدرن از آن ياد مي کنند نزديک بوده است و مي تواند الگويي براي جهان بشري گردد .  

با بهره گيري از سيره امام رضا(ع) در مناظره و گفت‌وگو مي‌توان يك مدل (پارادايم) اخلاقي براي گفت وگوهاي بين ادياني و درون ادياني طراحي كرد.

حسينعلي رحمتي در همايش بين المللي «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بيت» به ارائه مقاله « گفتمان رضوي؛ الگوي گفت‌وگوي اخلاقي و هم‌زيستي عادلانه اديان و مذاهب در دنياي امروز» پرداخت.

 محقق فلسفه اخلاق حوزه علميه قم با بيان اينکه تعامل و گفت‌وگوي رهبران و پيروان اديان و حتي مذاهب امري بي سابقه نيست، خاطرنشان کرد: اما امروزه تعامل اديان به دلايلي چون انجام كارهاي غيراخلاقي و غيرعقلاني به نام دين و مذهب در نقاط مختلف دنيا، و تشديد هجمه‌ها عليه دين و دين داري از سوي ديگر، ضرورتي دوچندان يافته است.

 رحمتي با اشاره به اينکه اين گفت‌وگوها مي‌تواند تا اندازه زيادي موجب كاهش سوءاستفاده يا سوءبرداشت از دين شود، بيان کرد: اين گفت و گوها مي تواند باعث كاهش نزاع‌هاي بي حاصل، رفع كدورت از چهره دين، و كاهش درد و رنج انسان‌ها شود.
وي با بيان ايکنه «از نظرگاه مقاله حاضر، گفت‌وگو و تعامل اديان و مذاهب، هم فعلي اخلاقي است هم بايستي با مراعات اخلاق گفت‌وگو و در يك فضاي گفتماني مبتني بر عناصر مشترك و همگن انجام شود»، اظهار داشت: مقاله حاضر به اين پيش‌فرض كه با بهره¬گيري از سيره امام رضا(ع) در مناظره و گفت‌ وگو مي‌توان يك مدل (پارادايم) اخلاقي براي گفت وگوهاي بين ادياني و درون ادياني طراحي كرد، ضمن تبيين مباني اين الگو، بيست درس و نكته اخلاقي درباب مناظره و گفت‌وگو را از سيره رضوي استخراج كرده است.

اين محقق فلسفه اخلاق ضمن تبيين ابعاد مقاله خود، خاطرنشان کرد: مقاله در دو بخش سامان يافته است. در بخش اول ضرورت‌هاي اخلاقيِ گفت‌وگوي اديان بيان شده، و در بخش دوم درس‌ها و اصولي كه از سيره مناظره رضوي براي گفت‌وگوي اديان و مذاهب در عصر حاضر كاربرد دارد به تفصيل بيان گرديده است. در پايان نيز به طور مختصر به مباني اين مدل گفت‌وگويي و چالش‌هاي فراروي اجراي آن اشاره شده است.

غلات در حوزه‌هاي مختلف تاريخ شيعه تأثير نهاده و سبب انزواي مکتب تشيّع و جلوگيري از گسترش آن شده‌اند.

بي بي حکيمه حسيني، استاديار دانشکده تربيتمدرس قرآن مشهد، در ادامه نشست دوم از اولين روز همايش بين المللي «عدالت و اخلاق در مکتب اهل بيت» مقاله خود را با عنوان « اخلاق تعامل با مخالفان؛ مطالعه موردي: حوزه هاي مقابله امام رضا(ع) با غلات شيعه» ارائه داد.د

عضو هئيت علمي دانشگاه علوم و معارف قرآن کريم. با بيان اينکه «مكتب تشيع در طول سالها دچار فراز و نشيب هايي شده است كه نتيجه آن پيدايش فرق غير معتبر مي باشد»، افوزد: از جمله فرق غير معتبر غلات اند، كه ما در اين مقاله به برسي آنها مي پردازيم و چون كلام معصومين در تبيين و رد غاليان بسيار حائز اهميت مي باشد در اين نگارش به كلام امام رضا(ع) در رد غلات پرداختيم.

اين محقق با اشاره به اينکه غاليان داراي عقايد غلوآميز نسبت به ائمه بوده و به همين دليل مورد تکفير و بيزاري آن بزرگوار قرار گرفته‌اند، عنوان کرد: غلات در حوزه‌هاي مختلف تاريخ شيعه تأثير نهاده و سبب انزواي مکتب تشيّع و جلوگيري از گسترش آن شده‌اند.

وي اظهار داشت: هرچند كه علل بسياري را مي توان براي پيدايش غلات برشمرد اما ريشه اصلي آنها در اين باور جهل و ناداني و تعصب آنها بوده است..

استاديار دانشکده تربيت مدرس قرآن با اشاره به برخورد ائمه اطهار با اين فرقه، گفت: حضرت رضا(ع) با برخوردي آگاهانه و با استفاده از استدلال هاي بسيار زيبا درحوزه هاي مختلفي با اين قضيه برخود كردند و در ابتدا به معرفي صفات آنها پرداخته، كه از همين طريق آنها را رد مي¬كنند و بعد با تبيين برخي از عقايدشان، باطل بودن باور آنها را اثبات كرده و سپس خيلي كوبنده تر وارد ميدان مي شوند و نهي از هم نشيني با آنها را بيان كرده و غلات را مورد لعن و بيزاري خود قرار مي دهند.

وي در ادامه بيان کرد: آن حضرت به غاليان هشدار مي دهند كه عاقبت، دچار عذاب و هلاكت گشته و در اين مسير جز گمراهي نصيبشان نمي شود. در نتيجه حضرت امام رضا(ع) با استفاده از كلام خود و برخوردهاي عملي شان و هم چنين با استفاده از آيات قرآن در تمام حوزه هاي اعتقادي و اخلاقي و عملي اين فرقه ضاله را رد كرده اند و ما به كفر و ظلم و ضلالت آنها پي مي بريم.

در پايان نشست دوم اين همايش، حاضرين در جلسه به پرسش و پاسخ در زمينه هاي مختلف پرداختند. اين گفت و گو ها حول موضوعاتي چون «وضعيت اخلاق کاربردي در جامعه »، « اولويت اخلاق بر عدالت يا عدالت بر اخلاق»، و «اخلاق گفت و گو و همزيستي» صورت گرفت و حاضرين به نقد ديگاه¬هاي ارائه دهندگان مقالات پرداختند.